Strona poświęcona historii polskiej radiotechniki - producenci sprzętu

Firmy produkujące w Polsce w latach 1918 - 1939 odbiorniki radiowe, podzespoły i osprzęt radiotechniczny

Radiotechnika była bardzo dynamicznie rozwijającym się kierunkiem nauki, techniki, ale także ekonomii, również w Polsce. Znalazło to swoje odzwierciedlenie w przedsiębiorstwach, zarówno prywatnych jak i państwowych, których głównym, lub przynajmniej częściowym polem działalności była radiotechnika. W kraju produkowane było wszystko co niezbędne do budowy, eksploatacji, naprawy odbiorników radiowych, radiostacji dużej i małej mocy, urządzeń radioamatorskich itp. Zakres produkcji obejmował w zasadzie wszystko od lamp radiowych, zarówno nadawczych jak i odbiorczych, przez różnorodne elementy elektroniczne (opory, kondensatory, cewki, głośniki i tym podobne elementy), do zupełnych drobiazgów jak gałki, przełączniki, izolatory lub kable. Osobną kategorią wyrobów był gotowy sprzęt - odbiorniki radiowe, w wersji cywilnej, wojskowej, lotniczej, kolejowej, morskiej lub pocztowej, nadajniki radiowe (radiostacje) o różnych zakresach mocy wyjściowych i rodzajów pracy. Produkowany był również niezbędny osprzęt - anteny, akumulatory, kable itp.

Nic dziwnego, że przy tak żywiołowym rozwoju istniało mnóstwo firm pracujących na potrzeby radiotechniki. Istniało kilkadziesiąt dużych (takich jak Elektrit lub zakłady Horkiewicza) i kilkaset jak nie kilka tysięcy mniejszych i zupełnie małych firm i zakładów rzemieślniczych. Niektóre z nich istniały tylko jeden sezon, a niektóre od prawie samego początku w latach dwudziestych do 1939 roku, a nawet dały początek powojennym zakładom (np. w miejscu dawnych zakładów Horkiewicza po wojnie powstały zakłady OMIG). Oczywistym jest, że przy tak olbrzymiej ilości firm z tej branży, niektórych istniejących bardzo krótko nie da się ich wymieniæ wszystkich, ani nawet większości. Jednak zaprezentowane są tu najważniejsze i najbardziej znane, spis ten daje dowód jak szeroki asortyment wyrobów wytwarzany był prze polskich producentów.

Producenci odbiorników:

• Towarzystwo Radiotechniczne Elektrit
• Zakłady Radiotechniczne Natawis
• Philips Polska
  • Korona Radio
  • Kosmos Radio
• Państwowe Zakłady Teleradiotechniczne PZT
• Telefunken Polska
• Radio Prems
• IKA Radio
• Pierwsza Krajowa Wytwórnia Odbiornikow Radjowych "Wszech-Radjo Warszawa". Firma mieściła się w Warszawie, przy Al. Jerozolimskich 14, posiadała też oddziały w Krakowie przy ul. Gertrudy 23 i Kalwaryjskiej 36.

  Typ	Rok produkcji	Zestaw lamp	Parametry	Zdjęcie
  Elektron EL 2/3	1932	nieznany	Reakcyjny, 1 obwod, 2 zakresy, 2+1 lampy, zasilanie sieciowe 110V lub 220V, skrzynka metalowa bez głośnika, antena świetlna, cena 265zł z lampami	Tymczasowo brak
  Super Elektron SEL 2/3	1932	nieznany	Reakcyjny, 1 obwod, 2 zakresy, 2+1 lamp, zasilanie sieciowe 110V lub 220V, skrzynka drewniana, wbudowany głośnik, antena świetlna, cena 295zł z lampami	Tymczasowo brak
  Elektron EL 3/4	1932	nieznany	Reakcyjny, 1 obwod, 2 zakresy, 2+2 lampy (detekcyjna, pentoda głośnikowa, prostownicza, bareter), zasilanie sieciowe 110V lub 220V, skala stacyjna, skrzynka orzechowa bez głośnika, wbudowany eliminator, cena 365zł z lampami	Tymczasowo brak
  Super Elektron SEL 3/4	1932	nieznany	Reakcyjny, 1 obwod, 2 zakresy, 2+2 lampy (detekcyjna, pentoda głośnikowa, prostownicza, bareter), zasilanie sieciowe 110V lub 220V, skala stacyjna, skrzynka orzechowa z wbudowanym głosnikiem, wbudowany eliminator, cena 395zł z lampami i głośnikiem	Tymczasowo brak

• Radio Union. Firma produkowała odbiorniki na licencji węgierskiej wytwórni Orion.

  Typ	Rok Produkcji	Zestaw lamp	Parametry	Zdjęcie
  Union 63	1938/39	EK2, EF9, EBL1, AZ1	Superheterodyna, 3+1 lamp, 3 zakresy, 6 obwodów, głosnik elektrodynamiczny, cena 360zł
  Union 73	1938/39	nieznany	Superheterodyna, 3+2 lampy, 3 zakresy, 7 obwodów, oko magiczne, głosnik elektrodynamiczny, cena 435zł	tymczasowo brak
  Union 74	1938/39	nieznany	Superheterodyna, 4+2 lampy, 3 zakresy, 7 obwodów, oko magiczne, regulacja szerokości pasma, głosnik elektrodynamiczny, cena 499zł	tymczasowo brak
  Union 85	1938/39	nieznany	Superheterodyna, 5+2 lampy, 3 zakresy, 8 obwodów, oko magiczne, regulacja szerokości pasma, lampa końcowa o mocy 18 watów, głosnik elektrodynamiczny, cena 625zł	tymczasowo brak
  Union 87	1938/39	nieznany	Superheterodyna, 5+4 lampy, 3 zakresy, 8 obwodów, oko magiczne, regulacja szerokości pasma, lampa końcowa o mocy 18 watów, ARCZ (automastyczne dokładne dostrojenie do stacji), głosnik elektrodynamiczny, cena 695zł	tymczasowo brak

• Radjofon Sp. z o.o. Największa w Polsce chrześcijańska fabryka odbiorników bateryjnych, ul. Skarbowa 20 Poznań

  Typ	Rok produkcji	Zestaw lamp	Parametry	Zdjęcie
  Selector BT3	1936	nieznany	Reakcyjny, 3 lampy, zasilanie bateryjne, skala podkówkowa, skrzynka drewniana z wbudowanym głosnikiem, cena 96zł z lampami, 123.5zł zł komplet z baterią i akumulatorem	Tymczasowo brak
  Ultra Selector	1939	E424N B443, 1802	Reakcyjny, 2+1 lamp, 2 zakresy, 1 obwód, zasilanie sieciowe prądem zmiennym, skrzynka drewniana w układzie poziomym, głośnik magnetodynamiczny, cena 115zł.
  Super Selector 2W	1939	?, ?, KL4	Reakcyjny, 3 lampy, 2 zakresy, 1 obwód, zasilanie bateryjne, skrzynka drewniana w układzie poziomym, głośnik magnetodynamiczny, cena 98zł.
  Super Selector 2W "Serii Jubileuszowej"	1939	KC1, KC1, KL4	Reakcyjny, 3 lampy, 3 zakresy, 1 obwód, zasilanie bateryjne, skrzynka drewniana w układzie poziomym, głośnik dynamiczny, cena 148zł.
  Super Selector BT4	1939	KF4, KC1, KC1, KL4	Reakcyjny, 4 lampy, 3 zakresy, 2 obwowdy, zasilanie bateryjne, skrzynka drewniana w układzie poziomym, głośnik dynamiczny, cena 220zł.
  Super Detector Exportowy	1939	brak	Detektorowy, 2 zakresy, 1 obwód, skrzynka drewniana w układzie poziomym, głośnik magnetodynamiczny, cena odbiornika 45zł, odbiornika z anteną i osprzętem 50.85zł.
  Super Detector Ideal 39	1939	KL4	Detektorowy, 1 lampa, 2 zakresy, 1 obwód, skrzynka drewniana w układzie poziomym, głośnik magnetodynamiczny, cena odbiornika 68zł. Wersja odbiornika Seuper Detector Eksportowy z wbudowanym jadnolampowym wzmacniaczam m.cz.
  Super Pentodyna B39	1939	KF4, KC1, KL4	Reakcyjny, 3 lampy, 3 zakresy, 1 obwód, zasilanie bateryjne, skala szklana, skrzynka drewniana w układzie poziomym, głośnik dynamiczny, cena 158zł z lampami
  Polonia B40	1939	nieznany	Superheterodynowy, 3 zakresy, zasilanie bateryjne, skala szklana, skrzynka drewniana w układzie poziomym, głośnik dynamiczny, regulacja barwy dźwięku, cena 265zł z lampami.	Tymczasowo brak

• Silesia

  Typ	Rok produkcji	Zestaw lamp	Parametry	Zdjęcie
  Selekton	1938/39	?, ?, KL4	Reakcyjny, 3 lampy, 3 zakresy, zasilanie bateryjne, skala stacyjna, głośnik dynamiczny, skrzynka identyczna jak w modelu Special, cena 165zł	Tymczasowo brak
  Special	1938/39	Nieznany	Reakcyjny, 3+1 lamp, 3 zakresy, zasilanie sieciwe, skala stacyjna, głośnik dynamiczny, skrzynka identyczna jak w modelu Selecton, cena 210zł	Tymczasowo brak
  Super	1938/39	Nieznany	Reakcyjny, 5 lamp, 3 zakresy, 7 obwodów, zasilanie sieciwe, skala stacyjna, regulacja barwy tonu, głośnik dynamiczny, cena 420zł	Tymczasowo brak

• Triokong Radio

  Typ	Rok produkcji	Zestaw lamp	Parametry	Zdjęcie
  Columbus 937	prawdopodobnie 1937	E438, E438, B443O, 1802	Reakcyjny, 3 lampy, 3 zakresy, 1 obwód, zasilanie sieciowe prądem zmiennym, skala stacyjna, głośnik dynamiczny	Tymczasowo brak

• Ekravox - "Największa Małopolska Fabryka Radioaparatów". Firma mieściła się we Lwowie, przy ulicy Akademickiej 28

  Typ	Rok produkcji	Zestaw lamp	Parametry	Zdjęcie
  Mocarz	prawdopodobnie 1938	brak	Odbiornik detektorowy, wbudowany głośnik, cena 20zł	Tymczasowo brak
  Simplex	prawdopodobnie 1938	nieznany	Brak skali do odbioru stacji lokalnej, wbudowany głośnik, cena 55zł lub 68zł z lapszym głosnikiem	Tymczasowo brak
  Marionette	prawdopodobnie 1938	nieznany	Skala stacyjna, układ poziomy, zasilanie sieciowe, trzy lampy, jeden obwód, wbudowany eliminator, cena 112zł	Tymczasowo brak
  Junak	prawdopodobnie 1938	nieznany	Skala stacja, dwa zakresy, trzy lampy, układ reakcyjny, drewniana skrzynka w układzie pionowym, zasilanie bateryjne, cena 140zł z baterią anodową, akumulatorem żarzenia i anteną.	Tymczasowo brak
  Mascotte	prawdopodobnie 1938	?, AL4, ?	Skala stacyjna, trzyzakresowy, dwie lampy, układ reakcyjny, zasialnie sieciowe, drewniana skrzynka w układzie poziomym, identyczna jak w modelu Matador, cena 180zł	Tymczasowo brak
  Matador	prawdopodobnie 1938	nieznany	Skala stacyjna, trzyzakresowy, trzy obwody, cztery lampy, układ reakcyjny, zasialnie bateryjne, drewniana skrzynka w układzie poziomym, identyczna jak w modelu Mascotte, cena 270zł z baterią anodową, akumulatorem żarzenia i anteną.	Tymczasowo brak
  General	prawdopodobnie 1938	?, ?, ABC1, ?, AL4, ?	Skala stacyjna, trzyzakresowy, siedem obwodów, układ supereheterodynowy, skrzynka drewniana w układzie poziomym, głośnik elektrodynamiczny, wskaźnik dostrojenia, cena 430zł	Tymczasowo brak

• Capello
• Kenotron
• Tekafon
• Polskie Zakłady Radjotechniczne PZR

Producenci podzespołów

• AH (Adolf Horkiewicz). Firma istniała latach 1926 do 1939, mieściła się w Warszawie początkowo przy ulicy Kawęczyńskiej 9, od 1935 roku przy Stępińskiej 26/28. Po wojnie w miejscu zakładów Horkiewicza powstał OMIG. Firma produkowała typowe podzespoły radiowe - oporniki węglowe i drutowe, kondensatory papierowe mikowe elektroniczne, zmienne i dostrojcze (trymery), potencjometry, przełączniki, transformatory, cewki i dławiki (między innymi komplety cewek dla różnego rodzaju odbiorników, od jednoobwodówek do superów). Właścicielem był inżynier Adolf Horkiewicz.
• Akuston - firma mieściła się przy ulicy Emilii Plater 9 w Warszawie. Produkowała głośniki różnych rodzajów
• Always - firma mieściła się w Warszawie przy ul. Leszno 40. Produkowała oporniki, kondensatory, potencjometry, bezpieczniki i uchwyty do bezpieczników oraz gramofony
• Bezet - firma mieściła się w Warszawie, produkowała materiały izolacyjne
• Centra - firma mieściła się w Poznaniu przy ulicy Tama Garbarska 21. Produkowała baterie i akumulatory
• Croix - firma mieściła się w Warszawie przy ulicy Chłodnej 16. Zajmowała się produkcją cewek, transformstorów, kondensatory zmienne, skale (kompletny zespół składający się z jedno lub dwuobwodowego kondensatora zmiennego, przekładni, skali i gotowego założonego napędu linki)
• Dacho - firma mieściła się w Warszawie przy ulicy Świętokrzyskiej 28. Produkowała aparaturę pomiarową.
• Energeton - firma mieściła się w Warszawie, produkowała różne rodzaje głośników
• Energos - firma mieściła się w Warszawie przy ulicy Elektoralnej 14. Zajmowała się produkcją ogniw akumulatorów i baterii. PóŒniej zmieniła nazwę na Izoferm.
• Enperit - firma mieściła się w Warszawie, przy ulicy Podchorążych 57. Wyrabiała Skale radiowe, podstawki pod lampy, materiały izolacyjne
• Ergs - firma mieściła się w Warszawie przy ulicy Waliców 28. Produkowała ogniwa i baterie.
• Ericsson - firma mieściła się w Warszawie, w Alejach Ujazdowskich pod numerem 47. Zajmowała się fabrykacją podzespołów radiowych
• Erwit - firma mieściła się w Warszawie, produkowała transformatory, zarówno zasilające (sieciowe), jak i głośnikowe lub międzystopniowe.
• Eska - firma mieściła się w Warszawie przy ulicy Chmielnej 27. Produkowała różnorodne podzespoły radiotechniczne - oporniki, w tym wysokoomowe,kondensatory różnych rodzajów itp.
• Fala - firma mieściła się w Warszawie przy ulicy Leszno 6. Wyrabiała cewki i zespoły cewek do odbiorników oraz inne elementy indukcyjne.
• Filaryt - firma mieściła się w Warszawie przy ulicy Kruczej 4. Produkowała skale radiowe, pokrętła (gałki), kryształki radiowe (do detektorów), detektory, oprawki detektorowe, wtyczki, słuchawki i inny podobny drobny sprzęt. Ponadto w ofercie były proste odbiorniki: detektorowe i lampowe jednoobwodowe.
• Filtrad - firma mieściła się w Warszawie przy ulicy Krochmalnej 87. Zajmowała się produkcją skal radiowych, przełączników, całego asortymentu kondensatorów: elektrolitycznych, blokowych papierowych, zwijanych, zmiennych.
• Giersche - firma mieściła się w Katowicach, produkowała wyroby porcelanowe (izolatory, przepusty antenowe itp.)
• Gryf - firma mieściła się w Warszawie przy ulicy Nowogrodzkiej 4. Produkowała elementy indukcyjne i eliminatory (nazywane inaczej z angielska reżektorami).
• Ideal - firma mieściła się w Warszawie przy ulicy Grzybowksiej 12, produkowała transformatory wszystkich rodzajów, skale, przełączniki, kondensatory zmienne i stałe, oraz dodatkowo proste jednoobwodowe odbiorniki.
• Izoferm - póŒniejsza nazwa firmy Energos.
• Kabel - firma mieściła się w Warszawie, posiadała filię w Krakowie. Zgodnie z nazwą zajmowała się produkcją różnoronych kabli i przewodów.
• Megacykl - firma mieściła się w Warszawie przy ulicy Bema 91. Produkowała drobne podzespoły elektroniczne - cewki, opory itp.
• Phon - firma mieściła się w Warszawie przy placu Mirowskim 10. Produkowała elementy indukcyjne oraz rdzenie, wyroby były sprzedawane pod nazwą Dralopen.
• Plastolit - firma mieściła się w Warszawie, zajmowała się produkcją różnych drobnych elementów z bakelitu i podobnych materiałów.
• Polmet -firma mieściła się w Warszawie, produkowała głośniki, słuchawki, transformatory i dławiki
• Polton - firma mieściła się w Warszawie przy Ulicy Wroniej 6. Produkowała głośniki o różnorodnych mocach, wzmacniacze mocy i aparaturę nagłośnieniową, słuchawki oraz transformatory akustyczne - głośnikowe i międzystopniowe
• Radjofon - firma mieściła się w Warszawie przy ulicy Grzybowskiej 27. Produkowała słuchawki, elementyindukcyjne i rdzenie.
• Radjoklim - firma mieściła się w Warszawie przy ulicy ¯elaznej 65. Wyrabiała cewki do aparatów radiowych
• Rex - firma mieściła się w £odzi przy ulicy Piotrkowskiej 42. Produkowała różne elementy indukcyjne.
• Siemens - firma mieściła się w Warszawie przy ulicy Kruczej 31. Była to polska filia niemieckiego koncernu, produkowano urządzenia do telekomunikacji, przyrządy pomiarowe i słuchawki.
• Star - firma mieściła się w Warszawie, produkowała elementy indukcyjne, zwłaszcza transformatory i przełączniki.
• Supra - firma mieściła się w Warszawie przy ulicy Zielnej 26. Produkowała drobne detale radiotechniczne
• Trolit - firma mieściła się w Warszawie przy ulicy Długiej 26. Była dużym producentem elementów z bakelitu - gałek, skal do odbiorników, opraw do wtyczek itp. elementy z bakelitu lub podobnych tworzyw.
• Tudor - firma mieściła się w Warszawie przy Alejach Jerozolimskich 45, produkowała akumulatory i baterie.
• Tungsram - firma mieściła się w Warszawie przy ulicy 6-tego Sierpnia 13. Była to polska filia koncernu, produkowała lampy radiowe i żarówki (w dużym wyborze).
• Tytan - firma mieściła się w Warszawie przy ulicy Tamka 44. Wyrabiała bateria i akumulatory.
• Urma - firma mieściła się w Warszawie, przy ulicy Ordynckiej 3. Wytwarzała skale radiowe, przełączniki, chassis.
• Vulcanit - firma istniała w Warszawie przy ulicy Tureckiej 2. produkowała drobne detale radiotechniczne i gumowe.
• Wabo - firma istniała w Warszawie przy ulicy Leszno 92. Produkowała bardzo szeroki asortyment podzespołów radiowych: rezystory wszystkich rodzajów, potencjometry, kondensatory stałe, elektrolityczne, blokowe i zmienne, skale radiowe, cewki i inne. Była to jedna z pierwszych firm branży radiotechnicznej działających w Polsce.
• Zetha - firma mieściła się w Warszawie przy ulicy Chłodnej 18. Produkowała głośniki, słuchawki, transformatory głośnikowe, dławiki.